Parafia Wszystkich Świętych w Sieradzu
Parafia Wszystkich Świętych w Sieradzu została erygowana w XII w. (do 1818 r. w archidiecezji gnieźnieńskiej). Z parafii tej erygowano szereg dzisiejszych parafii sieradzkich. Pierwotny kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych został spalony przez Tatarów w 1278 r., po odbudowie zniszczony w 1292 r. przez Czechów, a w 1331 r. przez Krzyżaków. W XIII w. istniała koło zamku kaplica publiczna pw. św. Marcina. W 1426 r. na zamku zbudowano kaplicę pw. Rozesłania Apostołów. Została ona spalona w 1588 r. Przy tej kaplicy w drugiej połowie XV w. powstała kapituła kolegiacka sieradzka, przeniesiona po 1588 r. do kościoła Trójcy Świętej, wybudowanego w miejscu kaplicy św. Marcina. Kościół Trójcy Świętej rozebrano w 1780 lub 1786 r.
Obecny kościół parafialny zbudowano w stylu gotyckim. Jest trzynawowy, halowy, murowany z cegły. Posiada dwuprzęsłowe, wieloboczne zamknięte prezbiterium o szerokości równej nawie głównej. Odbudowany przez Kazimierza Wielkiego około 1370 r., był ponownie restaurowany w 1447 r. i przerabiany w XVI w. Budowę wieży zakończono w 1585 r. Pożar w 1645 r. ponownie zniszczył kościół. W latach 1648-1682 naprawiono straty, jednocześnie przebudowując kościół i zakładając nowe sklepienie. W 1658 r. z fundacji Wojciecha Prus Chudzickiego odbudowano na planie kwadratu kaplicę Pana Jezusa przy prezbiterium. Od wschodu przylega do niej zakrystia z 1925 r. Na miejscu pierwotnej zakrystii znajduje się obecnie kaplica z 1935 r. z polichromią Józefa i Łucji Oźminów. W fasadę kościoła wmurowano w 1925 r. fragmentarycznie zachowane rzeźbione odrzwia z dawnego zamku sieradzkiego (około połowy XVII w.), o nadprożu z przedstawieniem orła trzymanego przez gryfy, wsparte na kolumnach oplecionych winoroślą.
Pierwsze wzmianki o Sieradzu jako o grodzie kasztelańskim pochodzą z 1136r. Nazwa miasta podlegała licznym zmianom. Najdawniejsza Sim, później Syraz (1145), Syradz, Sirazia lub Siracz (1225). Kronikarz Marcin Bielski zwie ją Siradz.
Wincenty Kadłubek w paru miejscach zaznacza o istnieniu Sieradza.
Prawa miejskie Sieradz otrzymał zapewne przed 1268 r. W połowie XIII w. stał się stolicą księstwa, później Ziemi Sieradzkiej, a od XIV w. do 1793 r. województwa sieradzkiego. Od 1233 r. odbywały się tu synody biskupie, a w drugiej połowie XIV i w XV w. zjazdy polityczne. Miasto było wielokrotnie niszczone przez najazdy i pożary w XIII w. W 1331 r. spustoszyli je Krzyżacy. Odbudowane w drugiej połowie XIV w. przez Kazimierza Wielkiego, otrzymało mury obronne i nowy zamek. Kolejne pożary, m.in. w 1447 i 1510 r., a następnie wojny szwedzkie z XVII i na początku XVIII w., spowodowały, że Sieradz podupadł i stracił na znaczeniu. W 1793 r. został stolicą powiatu. Mury obronne oraz zamek zostały ostatecznie rozebrane w 1800 r.
VI – VII w. Na łęgu w pobliżu Żegliny, naprzeciwko Oleandrów Dużych istniała otwarta osada wiejska. W toku badań archeologicznych odkryto tu ślady mieszkań, paleniska i jamy na odpadki. XI w.
Na zachodnim skraju szerokiej doliny Warty, najprawdopodobniej za panowania Kazimierza Odnowiciela (1039 – 1058), na obszarze ok. 4 hektarów wzniesiono osadę otwartą typu targowego. Za czasów Bolesława Śmiałego w miejscu tym zbudowano obronny grud kasztelański.
Pierwsza pewna wzmianka o mieście zawarta w bulii Innocentego II, wystawionej dla arcybiskupa Gnieźnieńskiego. Potwierdza ona miejski charakter Sieradza, w którym istniały karczmy, komora celna, odbywały się sądy i gdzie składano daniny.
Arabski Geograf al. Idrisi (1100 - 1166) w "Księdze Rogera" zaliczył Sieradz do "sławnych stolic i silnych centrów" na równi z Krakowem, Gnieznem i Wrocławiem.
Najazd Tatarów na Sieradz. Zniszczono gród i podgrodzie.
W okresie tym Sieradz otrzymał prawa miejskie. Dokument lokacyjny zaginął, jednak według dokumentu z 1298 roku wiadomo, że prawa te nadał książę Kazimierz Kondratowic, który objął Sieradzkie w 1247 r. W 1255 r. dwaj mieszczanie sieradzcy Marcin i Wiklin otrzymali pozwolenie na lokację Warty.
W czasie kolejnego najazdu Tatarzy zniszczyli miasto.
W wyniku ugody zawartej pomiędzy Kazimierzem Kondratowicem a Leszkiem Czarnym powstało Księstwo Sieradzkie, którego pierwszym władcą został Leszek Czarny. Nowe księstwo obejmowało kasztelanie: rozpierską, sieradzką, spicymierską oraz część wolborskiej - po lewej stronie Wolbórki.
W czasie trzeciego najazdu Tatarzy zniszczyli miasto.
Po śmierci Leszka Czarnego Księstwo Sieradzkie przyjął jego przyrodni brat Władysław Łokietek. Sieradzkie wraz z Kujawami brzeskimi i ziemią łęczycką stało się bazą wyjściową do zjednoczenia Polski.
Jak świadczy "Codex diplomaticus Poloniae", Władysław Łokietek odbudował w Sieradzu zamek na miejscu dawnego, który doszczętnie spłonął.
Pierwsza wzmianka o szkole w Sieradzu.
28 września Władysław Łokietek, oblegany w zamku sieradzkim przez czechów, zmuszony został do kapitulacji i dostał się do niewoli. 9 października zawarto z Czechami układ.
W tym okresie odbyło się w Sieradzu 15 walnych zjazdów. Sześciu z nich przewodniczyli królowie polscy.
Po pokonaniu Władysława Łokietka Sieradz objęli w panowanie Czesi.
20 września Krzyżacy zrabowali miasto, spalili kościoły i wymordowali część mieszkańców.
W wyniku reformy administracyjnej kraju powstało województwo sieradzkie, obejmujące późniejsze powiaty: sieradzki, szadkowski, radomszczański, piotrkowski, a od połowy XV w. ziemię wieluńską z powiatami - wieluńskim i ostrzeszowskim.
Najwcześniejszy zapis dotyczący burmistrza Sieradza.
Najwcześniejszy zapis dotyczący rajców miejskich.
26 lutego na sejmie w Sieradzu zapewniono poselstwo węgierskie, że córka króla Ludwika - Jadwiga - zostanie królową Polski. 28 marca na zjeździe elekcyjnym ostatecznie zatwierdzono ten wybór. 16 czerwca stronnicy następcy tronu z rodu Piastów, zgromadzeni w kościele dominikanów, okrzyknęli i nieoficjalnie koronowali na króla Polski (poprzez podniesienie na tarczy) księcia z rodu Piastów mazowieckich - Siemowita IV, który następnie zrzekł się praw do tronu.
Król Władysław Jagiełło nadał sieradzanom przywilej używania do pieczęci czerwonego laku (stosowanego tylko przez królów i książąt) za odbicie z rąk Krzyżaków wielkiej chorągwi Królestwa w bitwie pod Grunwaldem.
Na zjeździe w Sieradzu szlachta podjęła zobowiązanie, że po śmierci Władysława Jagiełły wybrany zostanie następcą jego syn Władysław, późniejszy Warneńczyk.
Zjazd szlachty zgromadzonej w Sieradzu zatwierdził pokój z Krzyżakami, zawarty rok wcześniej w Brześciu Kujawskim.
Dokonano elekcji króla Kazimierza Jagiellończyka.
Kazimierz Jagiellończyk nadał miastu przywilej składu soli. Wielickie kopalnie soli miały tu swoje składy do czasów rozbiorów.
Miastu nadano przywilej wybierania trzech kandydatów na stanowisko burmistrza i czterech radnych, z których starosta wyznaczał burmistrza i dwóch radnych. Odtąd władze miasta składały przysięgę na wierność królowi.
Prowincjał dominikański o. Feliks herbu Gozdawa z Sieradza powiększył zbiory istniejącej przy konwencie sieradzkim biblioteki, której początki sięgają zapewne XIII w., ponieważ już wtedy istniała tu szkoła prowadzona przez zakonników.
W Sieradzu było 12 cechów, m.in.: kuśnierzy, krawców, płócienników, które skupiały reprezentantów 33 zawodów.
Miasto nawiedziła szczególnie groźna epidemia.
W Sieradzu osiedliło się sporo katolików szkockich, którzy z powodu prześladowań religijnych przybyli do Polski. Przybysze ci szybko spolonizowali się.
3 listopada miasto i zamek bez walki poddały się Szwedom. Część szlachty pod wodzą miecznika sieradzkiego Stefana Zamoyskiego i Piotra Czarnieckiego zasiliła załogę Częstochowy.
5 maja sieradzanie pod dowództwem swego wojewody Jana Koniecpolskiego odebrali miasto i zamek Szwedom. W mieście pozostały jedynie 132 domy i 800 mieszkańców.
W czasie wojny północnej miasto uległo znacznym zniszczeniom w wyniku rabunków dokonanych przez wojska szwedzkie, saskie i rosyjskie.
W mieście działa Komisja Dobrego Porządku. 10 lat później w Sieradzu powstała Komisja Cywilno-Wojskowa dla powiatów sieradzkiego i szadkowskiego. Instytucje te przyczyniły się do częściowego uporządkowania miasta i odbudowy ratusza.
Udział delegacji sieradzkiej z prezydentem Franciszkiem Mazurem w "czarnej procesji" w Warszawie. Podpis prezydenta Sieradza i gminnego Andrzeja Zwolińskiego figuruje pod aktem Zjednoczenia Miast.
Sieradz otrzymał prawa miasta wydziałowego, w którym miały się odbywać zjazdy przedstawicielskie innych miast. 10 sierpnia odbył się tu sejmik delegatów z 16 miast wolnych województwa sieradzkiego, na którym wybrano plenipotenta na sejm - Walentego Kochelskiego, prezydenta miasta Wielunia.
7 kwietnia miasto zajęli Prusacy.
W końcu sierpnia, na wieść o wkroczeniu w granice województwa sieradzkiego brygady gen. Antoniego Madalińskiego, sieradzanie uderzyli na prusaków i po walce, w której zginęło 4 żołnierzy pruskich i spłonął ratusz, wzięli w niewolę cały oddział składający się z 42 żołnierzy, 3 podoficerów i kapitana. Po kilku dniach jednakże miasto zostało zdobyte i zrabowane przez oddział pruski majora Bonina Klocha.
13 listopada powołano komisję powstańczą celem przygotowania materialnego zaplecza dla powstania. 9 chorągwi kawalerii sformowanych pod dowództwem Pawła Biernackiego zostało ubrane w mundury dawnego województwa sieradzkiego.
Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego Sieradz został miastem powiatowym i obwodowym w departamencie kaliskim.
Sieradz pod okupacją wojsk rosyjskich.
Sieradz miastem obwodowym województwa kaliskiego w królestwie Polskim.
Uporządkowanie zabudowy miasta według planu geometry w. Ziółkowskiego. M.in. zaplanowano wówczas zupełnie nowy układ wjazdu do miasta (dawna rogatka - dzisiejsze rondo).
10 grudnia powstał w mieście Komitet Obywatelski, którego zadaniem było "czuwanie nad skutecznością i sprężystością wykonania wszystkich poleceń rządowych" przez władze wykonawcze. Jednocześnie utworzono Gwardię Ruchową - rezerwę armii powstańczej. Piechurów włączono do 16 pułku piechoty liniowej, szwadron jazdy wszedł w skład 2 pułku jazdy kaliskiej.
17 czerwca odbył się w mieście ostatni sejmik, który wybrał na posła Alojzego Poraj Biernackiego - późniejszego ministra skarbu rządu powstańczego.
Zakończenie budowy tzw. traktu kalisko-fabrycznego, łączącego Sieradz z Kaliszem i Łodzią.
W Sieradzu wybuchła wielka epidemia cholery, w wyniku której zmarło 500 osób.
Antyrosyjskie rozruchy i manifestacje w mieście.
17 stycznia przybył z Warszawy do Sieradza Józef Oksiński i przystąpił do organizowania oddziału zbrojnego na ziemi sieradzkiej.
Oddano do użytku linię kolejową prowadzącą przez Sieradz z Łodzi do Kalisza.
Bunty więźniów politycznych, wiece i nabożeństwa o charakterze niepodległościowym.
12 listopada starcie na Oleandrach trzytysięcznego tłumu mieszkańców miasta i okolicznej ludności z kozakami. Byli zabici i ranni.
Po ustąpieniu zaborców rosyjskich (2 sierpnia) do miasta wkroczyli (17 sierpnia) zaborcy niemieccy. Walki pozycyjne w okolicach miasta trwały do grudnia 1914 r.
13 lutego rozpoczęto akcję werbunkową do Legionów Polskich. W mieście wybudowano pierwsza elektrownię.
W Sieradzu utworzono Polską Organizację Wojskową (POW).
11 listopada przed frontem 300 osobowego oddziału POW i Straży Narodowej na rynku odbyło się przekazanie broni i oddanie władzy przez Niemców. Mimo to następnego dnia wieczorem w walce ze 150-osobowym oddziałem niemieckim, atakującym od Zduńskiej Woli, padło 5 zabitych i było 15 rannych członków POW.
Żołnierze 10 Kaniowskiej Dywizji Piechoty armii "Łódź" toczyli w dniach 4 - 5 września ciężkie walki w rejonie Sieradza o utrzymanie głównej linii obrony na Warcie. Prawy brzeg rzeki w obrębie miasta był obsadzony przez 31 pp Strzelców Kaniowskich z Sieradza.
Sieradz jako Schieratz został włączony do Rzeszy. Nastąpiły masowe egzekucje, wysiedlenia, likwidacja inteligencji polskiej i Żydów. W listopadzie 1939 r. powstał Inspektorat Służby Zwycięstwa Polski (późniejszy Związek Walki Zbrojnej i Armia Krajowa). Powstały także Bataliony Chłopskie. Ze względu na specyfikę konspiracyjną Sieradzkiego głównymi formami walki były: sabotaż, samoobrona oraz działalność wywiadowcza.
23 stycznia zakończyła się niemiecka okupacja Sieradza.
W wyniku zmiany podziału administracyjnego Polski Sieradz został ponownie w swej historii stolicą województwa.
Za sprawa kolejnej reformy administracyjnej kraju nastąpiła likwidacja województwa sieradzkiego. Obecnie Sieradz jest stolicą powiatu sieradzkiego.
